Zaden verzamelen en zaaien in de zomer

In juli en augustus raken veel eenjarige, tweejarige en vaste planten langzaamaan uitgebloeid en vormen deze zaad. Door de zaden uit je eigen tuin te verzamelen kun je volgend jaar opnieuw en van nog meer mooie bloeiende planten genieten. Je hebt al snel te veel zaden en zaailingen, waar je andere tuinliefhebbers weer blij mee kunt maken. Of ga helemaal hip 'guerrilla gardenen'; verspreid de zaden bij boomspiegels en op andere kale plekken bij jou in de buurt.

Bovendien kun je nu nog prima tweejarigen, groenbemesters en eetbare gewassen zaaien. In de tuin, in de vierkante-meterbak of andere grote kweekbakken en potten. Zaden verzamelen en zaaien zijn zeker nu, tijdens de zomervakantie, een aangenaam en coronaproof tijdverdrijf in eigen tuin. Plus een leuke en educatieve activiteit om samen met de (klein)kinderen te doen.

Hoe en wanneer verzamel je zaden?

Het zaad in zaaddozen, zoals die van vingerhoedskruid, papaver, akelei, Zeeuws knoopje (Astrantia) en koekoeksbloem, is rijp wanneer de doosjes bruin en droog zijn. Wanneer je de doos schudt, kun je de zaden horen rammelen. Doppen en peulen met zaden, zoals bij lupinen, siererwt (Lathyrus), slaapmutsje (Eschscholzia), eenjarige ridderspoor, tabaksplant (Nicotiana) en kattensnor, kun je oogsten wanneer deze geelbruin en ingedroogd zijn. Wanneer de bloemblaadjes afgevallen zijn, pluk je zaden van korenbloemen, goudsbloemen en kamille zo van de stengel. Wacht bij schermbloemigen, zoals engelwortel, dille en kervel, totdat alle zaden van één ‘scherm’ bruin en droog zijn. Deze fijne zaden kun je het makkelijkst oogsten door er een koffiefilter of een envelop onder te houden, wanneer je ze afknipt.  

Oogst- en bewaartips

• Verzamel het zaad op een droge dag, wanneer de zaden zelf goed droog zijn. Anders gaan ze schimmelen. Verwijder daarom ook alle blaadjes, vliesjes en andere omhulsels en eventuele insecten, voordat je de zaden in een envelop of zakje opslaat. Je kunt hiervoor ook een zeefje gebruiken, mits alle plantendelen echt goed gedroogd zijn.
•  
• Laat de zaden eventueel op een donkere en droge plek in een papieren zak verder rijpen en drogen. Knip de bloemstengels met de zaaddozen onder een vertakking van de hoofdstengel af en verwijder al het blad van de stelen. Steek de stengels ondersteboven in een zak en hang de zak tegen de muur in de schuur of garage, zodat eventuele muizen er niet bij kunnen. Wanneer ze goed droog en bruin zijn kun je ze in de zak uitschudden. Strooi de zaden vervolgens voorzichtig uit over een opengeslagen krant of tijdschrift en laat ze via de 'rug' van de krant of het tijdschrift in bewaarzakjes laten glijden.
• Schrijf de naam van de plant, het jaar waarin je ze oogst en eventueel ook de kleur van de betreffende bloemen op de envelop of het zakje waarin je ze bewaart. Veel zaden blijven een aantal jaar goed, mits ze koel en droog opgeslagen zijn.
• Sommige zaaddozen, zoals die van judaspenning, papaver en het juffertje-in-het-groen (Nigella), zijn zó decoratief dat je ze ook, gedroogd en wel, in een mooi vaasje of flesje kunt zetten.
• Laat de uitgebloeide bloemhoofden van zonnebloem, zonnehoed en kaardebol voor een deel gewoon aan de plant zitten, zodat de vogels straks van hun zaden kunnen smullen.

Zaaien in de zomer

• De meeste planten en bloemen zaai je in het voorjaar, maar je kunt van planten en bloemen zaden oogsten zodra ze rijp zijn en elders in de tuin uitzaaien. Het is immers de tijd dat ze zich van nature uitzaaien.
• Tweejarigen, zoals vingerhoedskruid en stokrozen, kun je prima in juli en augustus zaaien. Dan vormen ze al mooie rozetten voordat het winter wordt.
• Ook mooie vaste planten, zoals zonnehoed (Echinacea), purperklokje (Heuchera) en Zeeuws knoopje (Astrantia), kun je heel goed vermeerderen door ze te zaaien. Laat ze zichzelf uitzaaien of help ze een handje door het rijpe zaad van de plant te halen en direct elders in de tuin uit te zaaien.
• Wie wil genieten van eigen groenten kan nu ter plekke nog allerlei soorten sla, radijs, kervel, meiraap, raapsteel, postelein, spinazie en snijbiet zaaien.
• Groenbemesters, zoals boekweit, klaver, gele mosterd en bijenvoer (Phacelia), zaai je ook in de zomer. Dit zijn planten die de grond verrijken door er humus en/of stikstof aan toe te voegen. Hun wortels verbeteren de structuur van de grond. Ze komen snel op en in het najaar of aan het begin van de winter kun je ze onderspitten of -schoffelen, zodat ze in organische mest veranderen. Bovendien onderdrukken ze onkruid dankzij hun snelle groei.
• Zorg ervoor dat je zaailingen op warme, droge zomerdagen niet uitdrogen.